Mimo, że łożysko toczne jest niewielkim elementem, to odgrywa bardzo istotną rolę w budowie maszyn. Składa się ono z trzech części – pierścienia zewnętrznego, pierścienia wewnętrznego oraz elementów tocznych, które znajdują się pomiędzy pierścieniami i stykają się z ich bieżniami. Dzięki temu pierścienie mogą obracać się względem siebie. Ponadto modele łożysk tocznych mogą mieć dodatkowo koszyki i uszczelnienia, które gwarantują utrzymanie w stałym dystansie od siebie elementów tocznych.

Czy wiedzieliście jak wiele zastosowań mają łożyska toczne?

W dzisiejszym świecie łożyska są częścią wielu urządzeń i maszyn w przeróżnych dziedzinach produkcji i przemysłu. Ich wszechstronne zastosowanie umożliwia konstrukcja dostosowana do potrzeb różnych warunków i środowisk pracy. Połączenie różnych elementów konstrukcyjnych przy użyciu łożyska pozwala na zmniejszenie energii oraz sił tarcia przy pracy różnych elementów. Dziś skupmy się na cechach wyróżniających różne rodzaje łożysk.

Budowa łożyska tocznego 

Łożysko składa się z kilku elementów, tworzy je:

• pierścień wewnętrzny
• pierścień zewnętrzny
• element toczny
• koszyk
• element uszczelniający
• smar

Pomiędzy pierścieniami umieszczone są ruchome elementy toczne pokryte smarem. Smar w łożysku zmniejsza tarcie elementów tocznych z innymi jego częściami. Koszyk służy do utrzymywanie elementów tocznych w odpowiedniej odległości oraz prowadzenie ich, aby zmniejszyć siły tarcia i wytwarzanie ciepła. Uszczelnienie zaś zatrzymuje smar w łożysku, a w odpowiednich warunkach umożliwia wypłynięcie nadmiaru smaru z wnętrza łożyska na zewnątrz oraz może chronić wnętrze przed zabrudzeniami i innymi czynnikami środowiska. Łożyska toczne mają zdolność do przenoszenia obciążeń promieniowych.

Jak można jeszcze podzielić łożyska toczne?

Łożyska podzielić możemy ze względu na:

• kierunek działania sił:
  
  • Łożyska poprzeczne – przenoszą obciążenia działające prostopadle do osi wału.
  • Łożyska wzdłużne – przenoszą obciążenia, które działają wzdłuż osi wału

Łożysko wzdłużne

Łożysko kulkowe poprzeczne / promieniowe	Łożysko baryłkowe wzdłużne

• rodzaj elementów tocznych:
  
  • Łożyska kulkowe – posiadają elementy toczne w kształcie kulki, najbardziej wszechstronne łożyska, które mogą pracować z wysokimi prędkościami.
  • Łożyska stożkowe -  elementami tocznymi są stożkowe wałeczki umieszczone na stożkowych bieżniach, ich specjalnością jest przenoszenie dużych obciążeń osiowych i promieniowych,
  • Łożyska baryłkowe -  posiadają elementy toczne w kształcie baryłki umieszczone w dwóch rzędach, dobrze radzą sobie z dużymi odciążeniami, niewrażliwe na niewspółosiowość wału.
  • Łożyska walcowe –  elementy toczne w kształcie wałeczków, najlepsze do przenoszenia obciążeń osiowych i dużych prędkości pracy, wrażliwe na niewspółosiowość
  • Łożyska igiełkowe -  zbudowane z elementów w kształcie wydłużonych wałeczków o małej średnicy w porównaniu do długości, świetnie przenoszą obciążenia promieniowe, najlepsze do pracy ciągłej

Łożysko walcowe	Łożysko kulkowe
Łożysko baryłkowe	Łożysko stożkowe

Dodatkowym kryterium może być obecność oraz rodzaj uszczelnienia i rodzaj koszyka.
Podstawowe uszczelnienia łożysk to uszczelnienie bezstykowe lub uszczelnienie stykowe.
Kiedy łożysko nie posiada uszczelnienia nazywamy je łożyskiem otwartym. 

W temacie koszyków możemy wyróżnić kilka rodzajów przede wszystkim ze względu na materiał z którego są wykonane oraz sposób produkcji:

• koszyki metalowe tłoczone (blacha stalowa lub rzadziej mosiężna)
• koszyki masywne metalowe wytwarzane metoda obróbki skrawaniem (mosiądz, stal lub stopy metali lekkich)
• koszyki polimerowe formowane wtryskow

Łożysko z koszem stalowym	Łożysko z koszem mosiężnym
Łożysko z koszem z tworzywa sztucznego	Łożysko z pełną liczbą elementów tocznych / bez koszowe

 
Każdy z powyższych koszyków posiada inne parametry wpływające na sposób działania łożyska.

Obecnie na rynku dostępnych jest szereg modyfikacji łożysk wpływający na efektywność pracy w różnych warunkach. Bardzo istotne jest, aby dobierając łożysko było ono jak najlepiej dopasowane do aplikacji, w której będzie pracować, co pozwoli na zminimalizowanie zużycia łożyska, wydłużenia jego pracy a w konsekwencji usprawnienia pracy elementów współpracujących z łożyskiem co przekłada się na dalsze korzyści w oszczędności czasu i pieniędzy.

Zapytaj o łożyska Grzegorza: 
✍ g.franke@grupamarat.pl